Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), Cục Quản lý Đăng ký Kinh doanh (QLĐKKD) và Tổ chức Phát triển Công nghiệp của Liên Hợp Quốc (UNIDO) dự kiến khởi động Hệ thống thông tin Đăng ký doanh nghiệp Quốc gia (TT ĐKDNQG) qua mạng vào cuối năm nay.
Đây là một phần trong công cuộc cải cách đăng ký kinh doanh – do Chính phủ Na Uy và Chính phủ Thụy Sỹ tài trợ thông qua Cơ quan Phát triển Na Uy (NORAD) vàCục Kinh tế Liên bang Thuỵ Sỹ (SECO) cùng với sự hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn chính sách của UNIDO.
Trong bài phỏng vấn với Báo Đầu tư, ông Gunnar Koren – Cố vấn trưởng của Dự án đã chia sẻ về những lợi ích mà công cuộc cải cách này mang lại cho cộng đồng doanh nghiệp.
Thưa ông, dự án hiện đang ở giai đoạn nào? Khi nào Hệ thống TT ĐKDNQG sẽ được đi vào vận hành?
Dự án được khởi động từ năm 2008 và giai đoạn đầu tiên đã kết thúc từ cuối năm 2010.
Đã có một khuôn khổ pháp lý mới cho việc cải cách đăng ký kinh doanh (ĐKKD) tại Việt Nam nhằm phục vụ việc thành lập Hệ thống TT ĐKDNQG mới. Những quy trình đăng ký khác nhau của Bộ Công an và Tổng cục Thống kê như đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế, cấp giấy phép khắc dấu và thông báo hiện đang được hợp nhất.
Đầu năm 2011, đã có hơn 550.000 doanh nghiệp đăng ký tại các Phòng ĐKKD địa phương khác nhau được chuyển đổi theo phương pháp thủ công và số hoá, rồi sau đó được tích hợp vào Hệ thống TT ĐKDNQG. Cùng năm này cũng ghi nhận một đội ngũ khoảng 550 cán bộ tại các Phòng ĐKKD trên toàn quốc được đào tạo để có khả năng điều hành Hệ thống TT ĐKDNQG mới dưới khuôn khổ pháp lý mới.
Một trong những mục đích chính của Hệ thống mới này là chuẩn hoá, tinh giản hoá và đơn giản hoá quy trình ĐKKD trong cả nước cũng như đặt nền móng cho giai đoạn hiện tại – giai đoạn đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện những mục tiêu chính như tạo điều kiện truy cập hợp pháp tới các thông tin doanh nghiệp hợp lệ bao gồm báo cáo tài chính của công ty cổ phần, công ty tư nhân và công ty quốc doanh thông qua Internet.
Dự kiến Giai đoạn 2 sẽ được hoàn thành trước Quý 1 năm sau với việc triển khai thành công Cổng TT ĐKDNQG mới. Chúng tôi cũng đang căn nhắc khả năng thực hiện một chương trình thí điểm cho những đối tượng quan tâm tới việc đăng ký cũng như truy cập thông tin qua mạng trước khi Cổng TT ĐKDNQG chính thức đi vào vận hành.
Điều này có nghĩa là công chúng có thể truy cập thông tin về doanh nghiệp thông qua Internet?
Đúng vậy. Họ có thể truy cập những thông tin này thông qua Internet. Ngoài ra, Cục QLĐKKD/Bộ KH&ĐT và UNIDO đang triển khai các giải pháp chữ ký điện tử và thanh toán điện tử nhằm điện tử hoá quy trình đăng ký cũng như tạo điều kiện để cộng đồng doanh nghiệp có khả năng mua các sản phẩm và dịch vụ thông tin một cách dễ dàng và thuận tiện hơn.
Dự kiến, Hệ thống sẽ chính thức đi vào vận hành vào Quý 1/2013.
Hệ thống mới này sẽ mang lại những lợi ích như thế nào?
Hệ thống đăng ký kinh doanh hợp nhất không chỉ có vai trò quan trọng trong việc cải thiện tính minh bạch của môi trường kinh doanh mà còn giảm chi phí giao dịch cũng như những rủi ro trong và sau quá trình đăng ký.
Một ví dụ rõ ràng là việc trùng tên doanh nghiệp – đây là một trong những vấn đề phổ biến và nan giải của quá trình đăng ký kinh doanh. Vấn đề này đã được giải quyết một phần nhờ sự ra đời của Hệ thống TTĐKDNQG và trong tương lai việc trùng tên doanh nghiệp sẽ tiếp tục được xử lý thông qua việc triển khai các dịch vụ thông tin nơi mà mọi đối tượng có thể kiểm tra tính có sẵn cho tên mà họ định lựa chọn.
Các cơ quan, tổ chức, cộng đồng doanh nghiệp và công chúng được phép tiếp cận tới những thông tin về doanh nghiệp đáng tin cậy và hợp lệ thông qua các dịch vụ cung cấp thông tin trên nền web mà tôi mới đề cập ở trên.
Một cách cụ thể hơn, doanh nghiệp và xã hội sẽ được hưởng lợi gì từ hoạt động của Hệ thống này?
Thứ nhất: Tạo điều kiện cho doanh nghiệp gia nhập thị trường một cách dễ dàng và phát triển khu vực doanh nghiệp nói chung. Những thông tin xác thực về mặt pháp lý là điều kiện cần thiết để thực hiện hiệu lực hợp đồng cũng như để doanh nghiệp tiến hành kinh doanh một cách an toàn. ĐKKDthực chất là nhằm bảo vệ các quyền lợi của cán bộ công nhân viên (như bảo hiểm sức khoẻ, trợ cấp hưu trí). Việc đăng ký thành lập chính thức cũng là một điều kiện tiên quyết cho việc tiếp cận những gói hỗ trợ kinh tế.
Thứ hai: Tạo điều kiện cho cộng đồng doanh nghiệp. ĐKKD chính thức là một nguồn thông tin đáng tin cậy trong việc tìm kiếm đối tác tiềm năng. Điều này cho phép xác minh cả các thông tin lịch sử và thông tin hiện tại cũng như hồ sơ của các doanh nghiệp. Nhờ đó giảm đáng kể rủi ro và chi phí trong hợp tác kinh doanh.Các nhà cung cấp dịch vụ tài chính và kinh doanh cũng có thể sử dụng thông tin đăng ký trên Hệ thống để tìm kiếm các khách hàng tiềm năng.
Thứ ba: Tạo điều kiện cho khu vực cơ quan quản lý nhà nước. Việc đăng ký kinh doanh tạo cơ sở cho việc thu thuế cũng như mở rộng hơn nữa căn cứ tính thuế. Điều này rất quan trọng cho việc thống kê bởi đó là cả một nguồn thông tin về khu vực kinh tế tư nhân cũng như những xu thế của khu vực này. ĐKKD cũng là một công cụ không thể thiếu cho các Tòa án địa phương và cho việc hoạch định chính sách bởi nó đóng vai trò như một kho thông tin vô cùng đáng tin cậy về các hệ thống thông tin tín dụng, bảo hiểm xã hội, đăng ký sử dụng đất và đăng ký giao dịch bảo đảm..
Theo ông, đâu là thử thách lớn nhất cho việc vận hành Hệ thống TT ĐKDNQG?
Đó là việc giữ cho các thông tin đăng ký luôn được cập nhật và chính xác!
Trước tiên, điều cực kỳ quan trọng là các doanh nghiệp phải nhận thức được rằng họ cần phải cập nhật liên tục các nội dung đã đăng ký sao cho các thông tin này luôn chính xác và đáng tin cậy. Đây là trách nhiệm của tất cả các doanh nghiệp nhằm đảm bảo rằng họ luôn luôn tuân thủ đầy đủ pháp luật và các quy định liên quan.
Tiếp theo, cần phải để cộng đồng doanh nghiệp nhận thức đầy đủ được những ưu thế và lợi ích mà họ nhận được từ Hệ thống này. Nhưng cá nhân tôi luôn tin rằng cộng đồng doanh nghiệp sẽ nhanh chóng nhận ra những lợi ích rõ ràng khi Hệ thống được đưa vào vận hành vào năm sau.
Để công cuộc cải cách có thể được triển khai một cách thành công, điều quan trọng là cần phải tạo ra sự khác biệt về mặt nhận thức cho các cán bộ làm công tác ĐKKD. Ông đã thấy được những sự thay đổi như vậy chưa?
Trong bốn năm vừa qua, tôi đã nhận thấy rất nhiều thay đổi tích cực. Nếu trước kia, các Trưởng phòng ĐKKD nói nhiều về việc quản lý và cấp giấy chứng nhận thì nay họ quan tâm nhiều hơn tới việc phục vụ khách hàng trong cả quy trình ĐKKD lẫn quy trình truy cập tới các thông tin doanh nghiệp hợp pháp. Cổng thông tin – hệ thống phổ biến thông tin mới và hiện đại – cũng là một công cụ quan trọng cho các Phòng ĐKKD trong việc thực hiện mục tiêu này.
Chính phủ Việt Nam muốn thành lập một Hệ thống đăng ký hiện đại và thuận tiện nhằm cải thiện môi trường kinh doanh.Vậy ông so sánh Hệ thống này với Hệ thống ĐKKDtại các quốc gia khác như thế nào?
Mỗi hệ thống hiện đại cần phải tuân thủ theo những tiêu chuẩn Quốc tế nhất định. Hệ thống TT ĐKDNQG ở Việt Nam được phát triển dựa trên “Mô hình Na Uy” nơi mà các bộ ngành có liên quan đều được kết nối và hợp tác chặt chẽ với nhau.
Ở Việt Nam, mã số thuế hiện cũng là mã số doanh nghiệp – mã số định dạng duy nhất được tạo ra cho mỗi doanh nghiệp. Đây là một khía cạnh rất quan trọng trong việc thành lập các hệ thống được vi tính hoá.
Một hệ thống khác là Hệ thống đăng ký bản giấy. Việc lưu trữ các thông tin bản giấy vốn khá phổ biến từ trước đến nay. Tuy nhiên, một Hệ thống được vi tính hoá nơi mà các thông tin đều được mã hoá bằng phương pháp thủ công và phương pháp sốhóa là cần thiết.
Xin lấy cách thức đăng ký các ngành nghề kinh doanh trong Hệ thống làm ví dụ. Ý tưởng về việc đơn giản tạo ra các bản sao điện tử của các ngành nghề kinh doanh từ Hệ thống đăng ký bản giấy trước kia không mang lại nhiều ý nghĩa. Dữ liệu cần phải được mã hoá, sắp xếp và thu thập một cách tự động và chính xác mà không cần tới sự can thiệp của con người. Cải cách có nghĩa là tất cả những quy trình và cách tư duy trước đó cần được xem xét lại nhằm xoá bỏ các rào cản hành chính để tinh giản hoá và đơn giản hoá quy trình đăng ký sao cho ngày một hiệu quả.
Một Hệ thống đăng ký hiệu quả bao gồm: Quy trình và thủ tục đăng ký hợp nhất, “một cửa” cho cả các doanh nghiệp đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế và đăng ký các loại giấy phép khác; Sử dụng một mẫu chung để tạo ra các chuẩn chung trong cả nước, cùng với mã số duy nhất dành cho mỗi doanh nghiệp – mã số được các tổ chức Chính phủ có liên quan khác nhau công nhận. Bên cạnh cách thức đăng ký kinh doanh trực tiếp “truyền thống”, hệ thống đăng ký hiện đại như Hệ thống TTĐKDNQG cũng cung cấp thêm các dịch vụ khác nhau thông qua Internet như đăng ký qua mạng và cung cấp thông tin doanh nghiệp.
Những dịch vụ mới như thế này sẽ giảm đáng kể thời gian và chi phí liên quan đến quy trình đăng ký kinh doanh cho các đối tượng thành lập doanh nghiệp cũng như cho phép công chúng và các cơ quan chính phủ truy cập vào những thông tin đáng tin cậy và hợp pháp mà các doanh nghiệp đã đăng ký.
Do vậy, có thể nói là không có một hệ thống nào “phù hợp cho tất cả” để có thể sao chép từ hoàn toàn từ một quốc gia và đem áp dụng cho một quốc gia khác mà không cần phải chỉnh sửa và tuỳ chỉnh. Và đó chính xác là những gì mà chúng tôi đã làm trong suốt bốn năm vừa qua khi phát triển Hệ thống TTĐKDNQG tại Việt Nam dựa trên Mô hình Na Uy.
Theo Ngọc Linh – Đinh Thuỷ
