Hơn 200 ngàn DN thua lỗ, thuế méo mặt thất thu

Hơn 200.000 doanh nghiệp, chiếm tới gần 66% doanh nghiệp còn “sống” đang kinh doanh lỗ, không có khả năng nộp thuế thu nhập. Ngành thuế méo mặt vì thất thu.

Còn 4 tháng nữa mới hết hạn hợp đồng lao động nhưng anh Lê Văn C, kiến trúc sư làm việc tại một công ty tư vấn giám sát xây dựng tại Hà Nội, đã than thở: “Sắp tới lại phải tìm việc làm mới!”.

Công ty anh đang làm thầu phụ, giám sát một công trình sân golf lớn. Toàn bộ thu nhập của công ty đang chỉ trông vào mỗi dự án này. Nhưng theo tiến độ, hết năm 2013, dự án sẽ kết thúc. Đầu tuần, anh giám đốc đã thông báo sẽ nỗ lực cố gắng ký được hợp đồng mới, duy trì công việc cho anh em.

“Tương lai chẳng mấy sáng lạn. Công ty có thể lại phải nợ lương, ngừng hoạt động, huống hồ gì việc hi vọng sẽ tiếp tục ký thêm hợp đồng lao động với mình”, anh C giãi bày.

Cùng trong cảnh ngộ này, anh Nguyễn Thế K, một kiến trúc sư có kinh nghiệm lâu năm chia sẻ, chỉ 1 năm trước, lương của anh được công ty trả tới 20 triệu đồng/tháng. Sau vài tháng, khó khăn, công ty hạ lương xuống còn 15 triệu đồng. Vài tháng tiếp sau, lương của anh lại tiếp tục hạ còn 12 triệu đồng/tháng. Dù chấp nhận hạ lương song, cũng chẳng giải quyết được vấn đề gì vì sau đó công ty vẫn nợ anh cả trăm triệu thu nhập. Đến nay, đã qua gần 1 năm nhưng công ty vẫn chưa trả nổi.

Chuyện mất trắng tiền lương, lo thất nghiệp như trường hợp của anh C, anh K gần như đã là chuyện nhan nhản, khi mà hoạt động kinh doanh của nhiều DN hiện chưa thể khởi sắc.

Bộ Tài chính đã đưa ra những con số thật u ám. Tính đến hết tháng 9, tổng hợp 306.290 doanh nghiệp đã nộp tờ khai tạm tính thuế thu nhập doanh nghiệp, hiện chỉ có 104.818 doanh nghiệp có lãi trước thuế, chiếm 34,2% số doanh nghiệp. Số các doanh nghiệp “sống khỏe’ này đã giảm so với cùng kỳ năm 2012.

Còn lại, có tới 201.472 doanh nghiệp kê khai lỗ, chiếm 65,8% số doanh nghiệp với tổng số lỗ lên tới trên 50.400 tỷ đồng.

Cùng đó, tình trạng DN phá sản, giải thể, ngừng hoạt động không những không giảm mà còn tăng mạnh. Tính đến hết tháng 9 năm nay, cả nước đã có khoảng 42.460 doanh nghiệp giải thể, ngừng hoạt động. Trong đó, 6.742 doanh nghiệp giải thể, giảm 2% so với cùng kỳ năm 2012. Số các doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động tiếp tục tăng 12,8%, với 35.718 doanh nghiệp.

Chỉ trong một quý, số các doanh nghiệp đang hấp hối, chết dần này đã tăng thêm gần 16.000 doanh nghiệp.

Là địa phương có tới 4.000 DN đã hồi sinh, đại diện Sở KH-ĐT TP.HCM cho biết tình hình vẫn rất căng. Vị này nói rằng, dù thành phố đã đẩy mạnh việc kết nối các ngân hàng thương mại và DN trên tất cả 24 quận huyện nhưng việc “tiếp máu” cho DN vẫn hạn chế. Các ngân hàng mới chỉ cho vay được 8.781 tỷ đồng cho 415 DN và 600 hộ sản xuất trên địa bàn. Hàng tồn kho còn cao, nhịp độ sản xuất của DN vẫn thấp nên nhiều DN chưa muốn vay vốn ngân hàng.

Trao đổi với PV. VietNamNet, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) lo lắng: “Các DN đang cực kỳ khó khăn. 66% họ kinh doanh không có lãi, không còn khả năng nộp thuế thu nhập. Họ đang ăn vào vốn của mình”.

“Nhiều DN nhỏ và vừa còn vạ lây chết theo DN lớn. Có những DN, trầy trật vất vả cạnh tranh, đấu thầu mới ký được một đơn hàng với DN lớn, chủ yếu là các DNNN, tập đoàn… , song rốt cục, lại bị nợ tiền. Số nợ chỉ vài trăm triệu, 1-2 tỷ đồng thôi là cũng đủ chết DN rồi”, ông Lộc chia sẻ.

Cuộc khảo sát gần đây của VCCI cho thấy, 69,2% DN nêu tồn kho chính là mối lo ngại lớn nhất. Nhiều DN còn gặp vấn đề tồn kho thanh toán, tới 27, 6% DN. Và vì thế, chỉ có 54% DN có nhu cầu vay vốn ngân hàng nhưng cũng chỉ có khoảng 41% DN là vay được vốn.

“Họ vay vốn không chỉ để tiếp tục đầu tư kinh doanh mà còn để trang trải các chi phí lưu động như trả lương, trả cho nhà cung cấp và cũng có DN vay để đáo nợ”, bà Phạm Thị Thu Hằng, Tổng thư ký VCCI nhấn mạnh.

Doanh nghiệp hoạt động cầm chừng, ngân sách lao đao theo. Lãnh đạo Bộ Tài chính đau đầu đong đếm việc thu chi, khi cho biết, với hơn 2/3 DN lỗ nên vừa qua, ngành thuế chỉ thu thuế thu nhập doanh nghiệp đạt 57,9% so với dự toán, thấp xa mức hơn 70% dự toán cùng kỳ các năm trước.

Các nguồn thu khác đều đạt kết quả rất thấp so với yêu cầu, ví dụ như thu từ khu vực DNNN chỉ đạt 60,6%, từ FDI đạt 69,5%, từ khu công thương nghiệp ngoài quốc doanh chỉ đạt 64,1%. Các sắc thuế quan trọng đóng góp vào ngân sách cũng bị hụt nhiều, nhưu thuế giá trị gia tăng chỉ đạt 65,5% dự toán, thuế thu nhập cá nhân chỉ đạt 67,2%, thuế bảo vệ môi trường đạt 60%.

Đã hết quý III nhưng tổng thu ngân sách chỉ đạt hơn 543 nghìn tỷ đồng, chỉ bằng 66,6% dự toán.

Tham luận tại Diễn đàn Kinh tế mùa thu, bà Phạm Thị Thu Hằng thẳng thắn đánh giá, hàng loạt chính sách miễn, giảm, giãn thời gian nộp thuế chưa thể nói là đã đủ để giúp các DN vực dậy sau những khó khăn. Gói hỗ trợ đó chưa giúp giải thoát DN khỏi nỗi ám ảnh về hàng tồn kho. Trong khi đó, áp lực tăng giá điện, giá xăng, và đặc biệt là tăng lương tối thiểu đang đè nặng lên vai các DN, khiến sự hồi sinh càng mong manh.