Nếu Hàn Quốc có những tập đoàn gia đình trị hùng mạnh-Chaebol- thì Đức cũng có những Mittelstand. Dù hầu hết những công ty này thuộc dạng vừa và nhỏ nhưng họ mới là xương sống của nền kinh tế Đức.
Tại Đức, người ta thường liên tưởng tới những tập đoàn lớn như BMW, Siemens hay Bayer khi nói về những doanh nghiệp thành công. Tuy nhiên, có lẽ mọi người sẽ phải xem xét lại những cái tên như Rimowa, Jungbunzlauer hay Strama-MPS.
Đây là những công ty dạng nhỏ và vừa tại Đức nhưng có kết quả kinh doanh vượt trội so với những ông lớn trên thị trường.
Hầu hết những công ty trên thuộc loại gia đình trị và không công khaibáo cáo tài chính. Tuy nhiên, nghiên cứu mới đây của hiệp hội các ngânhàng Đức (GSBA) cho thấy những công ty vừa và nhỏ tại đây có mức lợinhuận cận biên bình quân là 7,3% năm 2015, cao hơn mức 6,3% của các cônglớn trên thị trường.
Số liệu của GSBA cũng cho thấy 300.000 công ty được theo dõi đã tăngtrưởng lợi nhuận gấp đôi trong 13 năm qua, ấn tượng hơn rất nhiều so vớinhững thương hiệu nổi tiếng khác tại Đức.
Số doanh nghiệp Đức đứng đầu ngành kinh doanh trên toàn cầu (xanh) và dân số (cam). Thủ đô Đức chỉ đứng thứ 4.
Những công ty gia đình trịnày, hay còn gọi là Mittelstand tại Đức, thường có độ chuyên nghiệp caotrong công việc và là xương sống của nền kinh tế Đức. Quốc gia này đứngthứ 4 trên thế giới về độ lớn của nền kinh tế nhưng lại chỉ có 28 tậpđoàn lớn được xếp hạng trong Fortunes 500, thấp hơn rất nhiều so với Anhvà Pháp.
Tuy nhiên, nếu xem xét những công ty nhỏ và vừa dẫn đầu trong các thịtrường thì Đức lại có đến 1.307 doanh nghiệp, cao gấp 9 lần tổng số Anhvà Pháp cộng lại.
Những Mittelstand này của Đức đóng vai trò chủ chốt trong những ngànhnhư điện thoại di động, thức ăn cá cảnh hay những phụ kiện đắt tiềnnhất cho tai nghe… Vậy điều gì khiến những công ty này trở nên thànhcông như vậy dù họ không mấy được thị trường toàn cầu biết đến tên tuổi?
Nhiều chuyên gia ra cho rằng những công ty này có định hướng kinhdoanh, cơ cấu tổ chức và quyền sở hữu khác nhau nhưng chính sự chuyênnghiệp trong văn hóa làm việc khiến các công ty này có được thành côngthầm lặng vượt trội so với các thương hiệu nổi tiếng.
Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế Winfried Weber cho rằng chính mô hìnhquản lý hiện đại, cấu trúc đơn giản, sáng tạo và có tính liên kết caogiữa các nhân viên và nhà quản lý mới làm nên thành công bất ngờ chonhững Mittelstand này.
1. Uy tín, chất lượng
“Chúng tôi muốn trở thành công ty tốt nhất trong lĩnh vực này”,“Chúng tôi muốn gắn bó lâu dài trong ngành này”…Đây là những câu màmọi người thường xuyên nghe thấy khi nói chuyện với các doanh nghiệp giađình trị cỡ nhỏ và vừa ở Đức.
Rõ ràng, uy tín và chất lượng là điều làm nên thành công cho các côngty này không kém những thương hiệu lớn. Ví dụ như tại hãng sản xuất máymóc Heidelberger Druckmaschinen, khách hàng vẫn có thể đặt mua bộ phậnthay thế cho một chiếc máy in có tuổi thọ 100 tuổi được sản xuất bởicông ty.
Chính điều này đã gửi một cam kết vô cùng mạnh mẽ đến các khách hàng làm việc với những công ty gia đình trị ở Đức.
Tỷ lệ xuất khẩu hàng hóa của các công ty vừa và nhỏ tại Đức (xanh) nhiều hơn so với các tập đoàn lớn (cam)
Mặc dù là những công ty dạng nhỏ và vừa nhưng các Mittelstand nàycung cấp các công nghệ thích hợp nhất cho khách hàng của họ với kỹ thuậtkhông kém những tập đoàn lớn. Giám đốc điều hành Joachim Kreuzburg củaSartorius, một hãng phát triển công nghệ điện thoại di động cho biết họkhông hướng tới một ngành kinh doanh tiềm năng béo bở mà hướng tới cungcấp “thiết bị” cho những công ty đang hoạt động trong ngành này.
“Chúng tôi không cố gắng cạnh tranh trong một ngành kinh doanh béobở. Chúng tôi chỉ cung cấp thiết bị cho những người đang cạnh tranh chongành kinh doanh đó”, ông Kreuzburg nói.
Hầu hết các Mittelstand đều phấn đấu để đạt được chất lượng và hiệuquả cao nhất trong lĩnh vực mà họ hoạt động và chủ yếu làm việc vớinhững khách hàng là công ty (B2B). Lẽ tất nhiên, tỷ lệ đầu tư cho nghiêncứu và phát triển của những công ty này khá cao.
Theo những nghiên cứu gần đây, các công ty hàng đầu của Mittelstandcó tỷ lệ bằng sáng chế bình quân trên mỗi nhân viên cao gấp 5 lần so vớicác tập đoàn lớn, nhưng chi phí bình quân cho mỗi bằng sáng chế của họchỉ bằng 1/5 so với các tập đoàn.
2. Lợi nhuận ngắn hạn không phải tất cả
Có một thực tế đáng ngạc nhiên là có rất ít các công ty thuộcMittelstand được niêm yết trên thị trường chứng khoán. Thay vào đó, cácgia đình quản lý những công ty này cố gắng kiểm soát công ty để chúngkhông rơi vào tay người ngoài.
Rõ ràng, lợi nhuận trước mắt của việc bán cổ phiếu lần đầu cũng nhưgiàu có hơn khi niêm yết trên sàn chứng khoán không phải mục tiêu caonhất của những Mittelstand này. Thay vào đó, họ tập trung vào những giátrị dài hạn hơn.
Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản của các Mittelstand luôn ổn định (%)
Hãy lấy ví dụ hãng Senheiser chuyên sản xuất thiết bị âm thanh vớiquan điểm giữ tỷ lệ vốn chủ sở hữu cao và lợi nhuận không bị xé lẻ quacác quý. Nhiều chuyên gia cho rằng Senheiser có rủi ro cao khi tập trunghóa quyền kiếm soát cũng như có khả năng gặp khó về tài chính nếu cóvấn đề xảy ra.
Tuy nhiên, hãng lại cho rằng chính việc mở rộng chủ sở hữu sẽ tạo nênsự bất ổn cho công ty và chiến lược tập trung hóa quyền kiểm soát đãđem lại thành công cho Sennheiser suốt từ khi hãng mới thành lập.
Trong chiều dài lịch sử của Sennheiser, hãng luôn có tăng trưởng doanh thu hàng năm và chỉ duy nhất sụt giảm 1% vào năm 2009.
Thậm chí, dù nhiều công ty gia đình trị ở thế hệ thứ 4-5 phải thuêgiám đốc bên ngoài nhưng họ vẫn giữ vững nguyên tắc gắn bó lâu dài vớinghề cũng như những mối quan hệ bền vững với khách hàng.
3. Môi trường làm việc chuyên nghiệp
Những nhà quản lý của Mittelstand thường tạo ra môi trường làm việcthoải mái cho nhân viên của họ. Các giám đốc thường xuyên đi dạo quanhnhà máy để hiểu rõ công việc của từng nhân viên. Tất cả những nhà quảnlý của các công ty gia đình trị đều tận tâm thấu hiểu cho công việc củacác nhân viên và cố gắng hết sức để những nhân viên này có thể pháttriển.
Chính mối quan hệ khăng khít này đã tạo nên một tinh thần làm việcđồng đội, hợp tác, chia sẽ cũng như văn hóa tin tưởng và có tính cam kếtcao trong doanh nghiệp. Không có gì khó hiểu khi tỷ lệ nghỉ việc tạicác Mittelstand chỉ chưa đến 2%, thấp hơn rất nhiều so với mức 30% củacác tập đoàn lớn ở Mỹ.
Thêm vào đó, tỷ lệ thất nghiệp dưới 25 tuổi tại Đức chỉ vào khoảng7,8%, thấp hơn rất nhiều so với những nước khác như Thụy Điển (22,1%)hay Tây Ban Nha (54%).
Những doanh nghiệp càng nhỏ tại Đức thì tỷ lệ đầu tư lại cho nhân viên từ lợi nhuận lại càng cao.
Rõ ràng, việc xây dựng một mối quan hệ dài hạn giữa doanh nghiệp vớinhân viên đã tạo nên những kết quả thành công cho các công ty gia đìnhtrị cũng như thúc đẩy được sự sáng tạo trong người lao động.
Không chỉ riêng các nhà máy mà còn trong những mảng quản lý khác.
Ví dụ như công ty Friedhelm Loh hiện đang hợp tác với Đại họcMittelhessen nhằm kết hợp lý thuyết trong chương trình dạy học với thựctế. Theo đó, sinh viên có thể áp dụng trực tiếp những gì mình học vàocác công việc của công ty.
Bằng việc phối hợp chặt chẽ với các trường đại học, hãng FriedhelmLoh có thể tuyển dụng tốt hơn cũng như kết nối hiệu quả hơn với nhânviên của mình. Trong năm vừa qua, Friedhelm Loh được bầu là công ty cóchế độ tuyển dụng tốt nhất tại Đức năm thứ 8 liên tiếp.
4. Kế hoạch đầy tham vọng
Không phải ngẫu nhiên mà nhiều hãng Mittelstand đặt ra những mục tiêuđầy tham vọng hay tham gia những dự án điên rồ. Các nhà quản lý vẫn nắmchắc rằng họ có thể hoàn thành được mục tiêu, nhưng bên cạnh đó, việcđặt ra những kế hoạch lớn có thể giúp tập thể nhân viên trở nên gắn kếtvà hợp tác hơn.
CEO Martin Herrenknecht của hãng Herrenknecht AG cho rằng việc xáclập những mục tiêu đầy tham vọng sẽ kéo toàn thể nhân viên công ty tụlại cùng nhau và nhìn về một hướng để có thể hoàn thành kế hoạch.
Hãng Herrenknecht AG hướng đến mục tiêu là công ty hàng đầu của ngànhcông nghiệp xây dựng đường hầm và mới đây, doanh nghiệp này đã hoànthành tuyến đường sắt ngầm Gotthard dài nhất thế giới.
Tổng số tiền đầu tư xây dựng nhà máy mới (tỷ Euro) và tỷ lệ tham gia của các Mittelstand tại Đức.
Tất nhiên, những gia đình điều hành công ty như Herrenknecht khôngquá tập trung vào vấn đề lợi nhuận mà hướng đến một mục tiêu dài hạnhơn, còn lợi nhuận tự nhiên sẽ đến khi họ hoàn thành mục tiêu đó.
Ông Herrenknecht khởi nghiệp cách đây 40 năm với duy nhất 1 kỹ sư.Trong 10 năm qua, số chuyên gia của công ty đã tăng gấp 4 lần lên 5.000người.
5. Tận dụng lợi thế truyền thống của công ty gia đình trị
Những Mittelstand tại Đức đã tận dụng vô cùng suất xắc những lợi thếcủa việc kinh doanh lâu dài nghề truyền thống. Nguồn lực tài chính củahọ được xây dựng qua nhiều thế hệ, định hướng kinh doanh dài hạn, vănhóa làm việc thân thiện như gia đình và trên hết là sự rộng rãi trongviệc điều hành công ty mà không chịu sự ảnh hưởng từ cổ đông hay nhữngchủ sở hữu khác.
Tất nhiên, kiểu kinh quản lý này của Mittelstand cũng có nguy cơ khidoanh nghiệp dễ bị tổn thương khi không có một kế hoạch chu toàn trongquá trình chuyển giao quyền lực giữa 2 thế hệ.
Nguy cơ nữa là khi các thế hệ trong gia đình bắt đầu nhiều lên, sựganh ghét, cạnh tranh tài sản cũng như những quan điểm bất đồng có thểnảy sinh và ảnh hưởng đến công việc kinh doanh.
Những Mittelstand của Đức có tỷ lệ nhất trí cao trong việc quản lý, làm việc cũng như hợp tác.
Tuy nhiên, những vụ tranh giành tài sản trong lịch sử các Mittelstandtại Đức đã quá nhiề và mọi người giờ đây đã học khôn. Những dịch vụ tưvấn về pháp luật và kinh doanh tại Đức đã ra đời nhằm giải quyết cáctranh chấp trong gia đình liên quan đến vấn đề tài sản cũng như hướng đicủa công ty gia đình trị.
Theo Trí Thức Trẻ
